Mặc dù Chính phủ
đã cố gắng khắc phục tình trạng thiếu hụt nguồn cung nhà ở xã hội (NƠXH) cho
người có thu nhập thấp, tuy nhiên lộ trình này còn gặp phải nhiều khó khăn.
 |
| Quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội đang thiếu hụt nghiêm trọng |
Theo tính toán của
Bộ Xây dựng, đến năm 2020, các khu vực đô thị cả nước có hơn 1,7 triệu người khó
khăn về nhà ở và 1,7 triệu công nhân có nhu cầu ổn định chỗ ở. Để đáp ứng nhu cầu
nhà ở này, cần phải xây dựng khoảng 700.000 căn hộ.
Cơ chế đã có
Hiện nay, nhu cầu
nhà ở xã hội ngày càng bức thiết bởi cơ cấu dân số đang bước vào thời kỳ dân số
vàng, với 70% dân số trong độ tuổi lao động. Điển hình tại Tp.HCM và Hà Nội đang
bùng nổ nhu cầu nhà ở, trong khi quỹ đất để phát triển xây dựng nhà ở, giao thông
và các dịch vụ tiện ích đều đang thiếu hụt nghiêm trọng.
Để đáp ứng nhu cầu
nhà ở ngày càng tăng của người dân, năm 2011, Chính phủ Việt Nam đã ban hành
Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia. Một trong những mục tiêu chính của Chiến
lược là đến năm 2020 cần xây dựng thêm ít nhất 12,5 triệu m2 sàn NƠXH hướng tới
tầng lớp dân cư có mức thu nhập thấp tại các khu vực đô thị; đáp ứng khoảng 80%
số sinh viên, học sinh các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp dạy
nghề và khoảng 70% công nhân lao động tại các khu công nghiệp có nhu cầu được
giải quyết chỗ ở; hỗ trợ khoảng 500 nghìn hộ gia đình (theo chuẩn nghèo mới) tại
khu vực nông thôn cải thiện nhà ở.
Cũng như nhiều
quốc gia trên thế giới, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong phát triển NƠXH cả về
chính sách và thực tiễn như: Luật Nhà ở 2014 quy định chặt chẽ về NƠXH hay
Nghị định 100/2015NĐ-CP của Chính phủ năm 2015 đã nêu chi tiết, cụ thể về chính
sách thực hiện NƠXH, trong đó đã đề cập đến nhiều vấn đề như quy hoạch, đất đai,
tài chính, tiêu chuẩn, thuế và đối tượng được hưởng chính sách NƠXH.
Theo đó, các dự án
nhà ở thương mại, các dự án đô thị phải dành 20% diện tích đất để xây dựng NƠXH.
Đối với dự án dưới 10ha, có thể linh động nộp bằng tiền, quỹ đất, quỹ nhà tương
đương với giá trị đó. Đối với những dự án trên 10ha bắt buộc phải xây dựng NƠXH.
Cùng với đó, Chính
phủ cũng đã đưa ra nhiều cơ chế tích cực để thúc đẩy sự phát triển của thị trường
NƠXH như các chủ đầu tư xây dựng các dự án NƠXH được miễn hoàn toàn tiền sử dụng
đất, miễn giảm các loại thuế giá tri gia tăng (VAT), thuế thu nhập doanh nghiệp.
Các chủ đầu tư cũng
được tạo mọi điều kiện để tiếp cận nguồn vay ưu đãi từ ngân hàng chính sách xã
hội, tổ chức tín dụng đang hoạt động tại Việt Nam, và được ngân sách cấp bù khoản
lãi suất để cho vay lãi suất ưu đãi thấp hơn thị trường. Ngoài ra, chủ đầu tư còn
được nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí ngoài dự án, và trong dự án nhà ở xã hội,
chủ đầu tư được dành 20% quỹ đất, quỹ nhà theo hình thức nhà ở thương mại để góp
phần bù đắp chi phí.
Còn nhiều khó khăn
Dù được tạo mọi điều
kiện thuận lợi tuy nhiên lộ trình này vẫn còn gặp phải nhiều khó khăn. Tốc độ đô
thị hóa nhanh, quỹ đất ngày càng hạn hẹp nên việc lựa chọn nguồn cung về quỹ đất
gặp khó, đặc biệt là trong khu vực trung tâm. Trong khi đó, hệ thống hạ tầng chưa
được kết nối giữa khu vực trung tâm và các vùng lân cận. Đây là một khó khăn lớn
mà Chính phủ Việt Nam cần có những giải pháp tích cực hơn để phát triển hạ tầng
kết nối như xe buýt, tàu điện... như vậy quỹ đất xây dựng NƠXH xa trung tâm
mới có thể khả thi.
Bên cạnh đó là
khó khăn về nguồn vốn, mặc dù nhà nước đã có hỗ trợ về đầu tư công, tuy nhiên
việc bố trí chưa kịp thời cũng ảnh hưởng phần nào đến việc chậm trễ trong công
tác triển khai. Nhu cầu là 1 triệu đơn vị NƠXH nhưng thực tế mới chỉ đáp ứng được
khoảng 30%. Đây là vấn đề phải nhìn nhận và đánh giá lại.
Để phát triển nhà
ở xã hội việc nghiên cứu và đề xuất giải pháp tại các đô thị lớn của Việt
Nam trong thời gian tới đang được Bộ tập trung vào 6 hướng chính: 1) Nghiên cứu
phát triển bền vững nhà ở xã hội; 2) Nghiên cứu giải pháp cân bằng lợi ích giữa
các bên tham gia vào NƠXH; 3) Nghiên cứu giải pháp quy hoạch xây dựng hiệu quả;
4) Nghiên cứu hoàn thiện các tiêu chuẩn thiết kế và tiêu chuẩn chất lượng NƠXH;
5) Nghiên cứu các giải pháp nhà ở dành cho người thu nhập thấp và người lao động
tại các khu công nghiệp - khu chế xuất; 6) Nâng cao vai trò của người dân trong
quy trình triển khai, thiết kế NƠXH.
Thứ trưởng Bộ Xây
dựng Nguyễn Văn Sinh
Từ khóa : nhà ở xã hội; ưu đãi; sử dụng đất; Bộ Xây dựng; nguồn cung; nguồn cung căn hộ; vay ngân hàng
